Üniversite adayları için tercih dönemi de sınavlar kadar zorlu bir süreç. Adaylar, en fazla 24 tercihte bulunabilecekler. Sıralamaya göre nasıl bir liste oluşturmalı? Kaçıncı sıraya hangi bölüm ya da üniversite yazılmalı? Tercih yaparken nelere dikkat edilmeli? Bu soruları Fen Bilimleri Eğitim Kurumları Rehberlik Koordinatörü Cihan Yeşilyurt’a sorduk. İlk sıralara başarı sıralamasının üzerindeki bölümlerin yazılması gerektiğini söyleyen Yeşilyurt, önerilerini şöyle sıraladı:

SEVMEDİĞİNİZ BÖLÜMÜ KESİNLİKLE YAZMAYIN
İlk sıralarda başarı sırasının üzerinde ve en çok istenilen bölümlere (ilk iki ya da üç tercih); orta sıralarda yerleşme olasılığı yüksek olan ve başarı sırasına yakın olan bölümlere (beş ile 18’inci tercihler); son sıralarda ise yerleşme olasılığının çok yüksek olduğu (19 ve 24’üncü tercihler) bölümlere yer vermek uygun olacak. Adaylar, okumayı düşünmedikleri ya da başarılı olma konusunda tereddütlü oldukları bölümleri kesinlikle tercih listesine almamalılar. Çünkü bir sonraki yıl yeniden sınava girilirse Ortaöğretim Başarı Puanı (OBP) yarı yarıya düşecek.

LİSTEYİ İSTEK SIRASINA GÖRE YAPMALI
Adayların ilgi alanına göre en çok istediği bölümlerden başlayarak tercih yapması daha sağlıklı olacak. Açıkta kalmamak adına istenilmeyen bölümler tercih listesine alınmamalı. Tercih edilen bölüm ve üniversiteye dair özel koşulları tercih kılavuzundan öğrencinin mutlaka okuması gerekiyor. Birçok aday özel şartları okumadan tercih yaptığından kayıt yaptırırken sürprizlerle karşılaşıyor. Yeni açılan bölümler puan ve başarı sıraları olmadığı için tercih yaparken adayların akıllarında soru işaretleri yaratabiliyor. Yeni açılan bölümle ilgili diğer üniversitelerde o bölümün başarı sıralamalarına bakılarak tahmin yürütülebilir.

AİLELERE: YANINDA OLACAĞINIZI HİSSETTİRİN

Çocuklarınızın ergenlik dönemini henüz bitirmediğini unutmayın. Bazıları üniversiteye giremediğinde anne-babalarının sevgi ve güvenlerini kaybedeceklerini düşünüyor. Başarılı ya da başarısız her koşulda onların yanında olacağınızı hissettirmelisiniz. Toplumdaki sınıf atlama çabası, ekonomik kaygıları giderme yolu hep ‘iyi bir meslek’ düşüncesini de beraberinde getiriyor. İyi bir meslek hedefine ise iyi bir üniversite yoluyla ulaşma çabası bazen ailelerin çocuklarına kaldıramayacakları sorumluluklar yüklemesine neden oluyor. Aileler, motivasyon amaçlı başvurulan ama demotive eden, kıyaslama ve karşılaştırma eğiliminde oluyor. Çocuğunuzu sadece kendisiyle karşılaştırmalısınız. Yani önceki başarısıyla şimdiki durumunu karşılaştırmak daha olumlu sonuç verir.

EN ÇOK YAPILAN TERCİH HATALARI
1- Her yıl 600 binin üzerinde üniversite öğrencisinin yeniden üniversite sınavına başvurduğu göz önüne alınırsa, tercih hatalarının başında, üniversitelerin ve bölümlerin ayrıntılı bir biçimde araştırılması geliyor.
2- Adaylar sınav sonuç belgesini doğru yorumlayamayabiliyor. Sonuç belgesinde yazan puan türlerini, yerleştirme puanlarını ve başarı sıralarını birbirine karıştırabiliyorlar.
3- ÖSYM’nin internetten yayınladığı Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu incelenmiyor. Hatta kılavuzun ÖSYM’nin sitesinde olduğunu dahi bilmeyenler çıkabiliyor.
4- Kılavuz incelenmediği için yükseköğretim programlarının özel koşulları da okunmuyor.
5- Bazı adaylar başarı sırasına göre değil de puana göre tercih yapılacağını sanıyor. Oysa adayların yükseköğretim programlarının başarı sıralarını dikkate almaları gerekiyor.
6- Adayların birçoğu hangi durumda ortaöğretim başarı puanının kırılacağını bilmiyor.
7- Üniversite sayısı çok arttığı için devlet ve vakıf üniversiteleri birbiriyle karıştırılabiliyor. Tercih ettiği üniversitenin vakıf üniversitesi olduğunu bilmeyip, ücret ödemek zorunda olan ya da öğrenimine devam edemeyen öğrenciler olabiliyor.
8- Tercihlerini istek sırasına göre değil, yüksek başarı sırasından düşük başarı sırasına doğru sıralayabiliyor. İstek sırasına uygun tercih yapmamak daha fazla istedikleri bir programa yerleşmelerine engel olabiliyor.

BU ATLAS’A MUTLAKA GÖZ ATIN

Doğru tercih yapabilmek için adayların üniversite ve bölümlerle ilgili araştırma yapabileceğini bir yer daha var; YÖK Atlas. Yükseköğretim Kurulu’nun (YÖK), hayata geçirdiği YÖK Atlas, birçok adayın başvurduğu bir alan. Kullanımı da oldukça basit. YÖK Atlas’a ‘https://yokatlas.yok.gov.tr/’ adresinden ücretsiz olarak ulaşabiliyorsunuz. Web sayfasına tıkladığınızda karşınıza renklerle ayrılmış sekiz alan çıkıyor.
– Lisans Atlası: Lisans programlarına yerleşenlerin puanları, başarı sıraları, Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) netleri, geldikleri liseler, bölgeler, programda görevli öğretim üyeleri, yabancı uyruklu öğrenciler, Erasmus trafiği ve benzeri pek çok detay var. Alan Yeterlilik Testleri’nden (AYT) 170 ve üzeri alanlar bu alanı kullanabilir.
Önlisans Atlası: Burada da Lisans Atlası’nda olduğu gibi yerleşenlerin cinsiyet dağılımı, okul birincileri, YKS net ortalamaları, mezun oldukları lise alanları gibi bilgilere ulaşmak mümkün. Temel Yeterlilik Testi’nden (TYT) 150 ve üzeri puan alan ve önlisans programı düşünen adaylar bu alandan faydalanabilir.
– Net Sihirbazı: 2019 YKS’de Merkezi Yerleştirme ile öğrenci alan lisans ve önlisans programlarına yerleşenlerin, TYT-AYT testlerinde yaptıkları netleri burada yer alıyor.
– Başarı Atlası: Sadece öğrenim görenlerle ilgili değil, mezunlarla ilgili de bilgi var. Örneğin, tıp istiyorsanız, yerleşmek istediğiniz üniversitede okuyanların Tıpta Uzmanlık Sınavı’ndaki (TUS) başarı oranlarını görebilirsiniz.
– Lisans Tercih Sihirbazı: 2019 YKS ile öğrenci alan lisans ile önlisans programlarının kontenjan bilgileri var. Eski puan türündeki taban başarı sıraları, şehre, üniversite türüne, burs oranlarına, öğretim türüne göre arama yapabilirsiniz.
Önlinsans Tercih Sihirbazı: Önlisans programlarının kontenjan bilgileri var. Şehre, üniversite türüne, burs oranlarına, öğretim türüne göre arama yapmak mümkün.
– Meslek Atlası: 2019 YKS’de mesleklerin tercih edilme istatistiklerini inceleyerek hangi mesleklerin daha çok tercih edildiğini değerlendirebilirsiniz.
– Tercih Listem: Üniversite ve program seçimlerini yaparak listenizi oluşturabilirsiniz. Tercih listelerindeki programları sıralayabilir, koşul ve diğer bilgilerini görerek kendi durumunuzu değerlendirebilirsiniz.